күміс

күміс
Күміс ер. Әйелдер мен қыздарға арналған, екі қасы, басқа да бөлшектері күміспен әшекейленген ер. К ү м і с е р – көбінше әйел қауымына арналған ердің бір түрі. Оның үлгісі де, түрі де көп (Ата салты., 97). Жасалуына қарай ердің бірнеше түрлері болады: қазақ ер, к ү м і с е р, құранды ер және ашамай ер (Шаңырақ, 33). Ердің мынандай түрлері бар: қоқан ер, құранды ер, қалмақы ер, қазақ ері, орыс ері, қом ер, ашамай ер, тоз ер, к ү м і с е р т.б. (Қазақст. ауыл. шаруаш., 1970, №10, 62). Күміс жүген. Күмістеліп, сәнделген жүген. Жүгеннің өрме жүген, түйме жүген, қайыған жүген, к ү м і с ж ү г е н… деген түрлері болады (Қаз. ауыл шаруаш., 1970, №10, 62). Күміс жүзік. Күмістен құйылып, бауырына ою-өрнек жүргізіліп, үстін асыл таспен безеген жүзік. Жасалған материалына қарай жүзіктер алтын жүзік, к ү м і с ж ү з і к, гауһар жүзік, меруерт жүзік, қола жүзік, жақұт жүзік деп аталады (Қаз. этнография., 2, 479). Күміспен күптеп. Күміс жалатып, күмістеп. Ол өзге хандардан салтанатын асырып, күмбезін к ү м і с п е н к ү п т е п, босағасын алтынмен аптап зәулім сарай салғызыпты (Т. Ахтанов, Махаб. мұңы, 89). Күміс сақал. поэт. Күмістей жылтыраған аппақ сақал. Алма бет, к ү м і с с а қ а л, алғыр ақын Таң нұрлы жырын төккен күндей күліп. Туындап, түк тастаған тарлан жүйрік, Жүлде алған тоқсан жаста қайта туып (Т. Жароков, Шығ. жин., 1, 188). Күміс сақина. Таза күмістен соққан немесе құйып жасалған сақина. Күміс сапты қамшы. Сабы күмістелген қамшы. К ү м і с с а п т ы қ а м ш ы көбінесе әйелдерге арналады (Шаңырақ, 34). Күміс сырға. Таза күмістен соғылған сырға.

Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. . 2014.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»